Mezelf terugtrekken om te mediteren vind ik soms best een uitdaging. Het voelt dan wel eens alsof ik mezelf moet losscheuren van de gezelligheid om me heen. Het lijkt of actie en hectiek in eerste instantie veel meer voldoening geven dan rustig even met jezelf te zitten en je aandacht naar binnen te  keren. 

Adrenaline-kick  

Volgens psycholoog Ap Dijksterhuis kan door de adrenaline-kick een volle hectische dag voelen als een jaar. Want zo werken onze hersenen, schrijft hij. Hoe meer prikkels des te meer tijd we naar ons gevoel lijken te hebben. En bovendien geeft dit racen van de hersenen als gevolg van snelle acties en ononderbroken zenuwprikkeling, telkens opnieuw weer een shot dopamine. Het stofje dat ons blij maakt...

Afleiding door zintuiglijke prikkels is ook een manier om te ontsnappen. Het werkt verslavend, zorgt voor afleiding of werkt verdovend. 

Het naar buiten gericht zijn laat de adrenaline stromen en lijkt duizendmaal interessanter, veiliger en prettiger dan te verstillen en met je geest naar binnen te gaan. Want wie weet wat je daar tegenkomt.

De Fight-Flight stand brengt je in de rode cijfers

Deze voortdurende adrenaline-stroom kan euforisch voelen maar put op den duur je reserves uit. Tot je op een gegeven moment met een lege tank zit en strand in de berm van het leven. Met name in de wintertijd zijn de nieren sneller overbelast. Dat komt door de continue fight/flight reactie, ingegeven door stress, hectiek en het voortdurend reageren op allerlei prikkels, zodat je bijnieren in de over-drive komen door voortdurende aanmaak van adrenaline en cortisol. In combinatie met de extra belasting door kou raken de (bij)nieren uitgeput.

Hormoonhuishouding uit balans

In de hypothalamus, de bestuurskamer van je hormonale systeem en je autonome zenuwstelsel komt de boel dan op scherp te staan. De hypothalamus houdt je lichaam in balans en stuurt de hyposfyse aan. Deze zorgt er op haar beurt voor dat bij stressvolle situaties de bijnieren adrenaline, noradrenaline en cortisol gaan aanmaken. Het signaal dat je mind en body dan krijgen is: klaar voor actie!! Je komt dan in een over-alerte doe-stand.

Tegelijkertijd wordt het parasympatisch zenuwstelsel geremd, zodat alle energie gaat naar actie en brandjes blussen. Het parasympatisch zenuwstelsel beïnvloedt het lichaam zodanig dat je weer in een ruststand en herstelfase komt. Je hart komt tot rust, je verteert je voedsel en je slaat je voedingsstoffen op. Het is de rem van je lichaam en laat je gas terugnemen. 

Maar als de toestand van stress, actie en overprikkeling lang genoeg aanhoudt, komt je lichaam en geest steeds lastiger terug in een ontspannen ruststand. Gevolg is: slapeloosheid, voortdurende alertheid, opgedraaid en opgejaagd gevoel en verminderde werking van het immuunsysteem. Bovendien hou je vet vast, vanwege deze alarmstand van je lichaam. 

Deze voortdurende fight-flight reactie put de (bij)nieren uit. 

Uit onderzoek is gebleken dat de fysiologische reactie van je lichaam hetzelfde is of je nu aangevallen wordt door een leeuw of dat bijv. ineens de telefoon gaat middenin de nacht. 

Je lichaam maakt in beide gevallen dezelfde hoeveelheid adrenaline aan. Het grote verschil is dat in vroeger tijden als je werd aangevallen door een roofdier je ook daadwerkelijk hard moest rennen, zodat de opgebouwde adrenaline meteen ook kon worden afgevoerd.

 's Avonds laat nog gamen of stressmailtjes beantwoorden heeft hetzelfde effect. Maar nu blijft de adrenaline in je systeem en je lichaam kan het door beweging of fysieke inspanning niet meer afvoeren. En een neutrale ruststand waarin je lichaam kan herstellen is er dan niet meer.

System Overload

Bij een normale werking van dit herstel-systeem van het lichaam stijgt het adrenaline en cortisolniveau in de loop van de dag. Om vervolgens in de loop van de nacht af te nemen tot het nulpunt. 

Bij iemand die tegen een burnout aan zit, is dit moment veel later, pas in de vroege ochtend. En dan gaat de wekker alweer. Je start de dag al met het opgebruiken van de brandstof in je reservetank. Als deze overprikkelde stress-situatie te lang aanhoudt, komt je lichaam in een staat van uitputting. System overload. Uitputting van je reserves. En een lege accu.

Hup, de zweep erover

Wij als weldenkende mensen zijn soms rare wezens: de reactie op stress is vaak: nog harder werken. Hup, de zweep erover. Je acties en gedrag wordt steeds minder efficiënt door vermoeidheid en onze neiging is om er dan nog een schepje bovenop te doen. Terwijl alle rode lichten op het dashboard van je lichaam knipperen en je al lang in de rode cijfers zit van je reserve-tegoed.
En dan werkt het in je mind ook niet meer zo lekker en val je ten prooi aan negatieve gedachtes, twijfels, een versnipperd gevoel, gevoel van eenzaamheid, agressie, jaloezie en zelf-kritiek. Het strenge kritische en negatieve stemmetje komt naar boven en slaat je links en rechts om de oren.

Lees meer over de 5 supertips die een burnout kunnen helpen voorkomen en herstel kan bevorderen.